اولین کارگاه پژوهشی زبان فارسی و رایانه

این کارگاه در دانشگاه تهران و با حمایت سازمانهای زیر بگزار می شود :
مرکز صنایع نوین
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
مرکز تحقیقات و مخابرات ایران
مرکز تحقیقات استراتژیک
انجمن زبان شناسی ایران
انجمن کامپیوتر ایران

مکان برگزاری : دانشگاه تهران
زمان برگزاری : پنجم و ششم خرداد ماه 1382


در این کارگاه در زمینه ترجمه ماشینی هم مطالبی ارائه می شود
برای هماهنگی جهت حضور در این کارگاه می توانید با دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به شماره تلفن 6112574 و 6461390 تماس بگیرید

انواع سیستمهای ترجمه ماشینی

سیستمهای ترجمه ماشینی را از نظر نقش ماشین و انسان در ترجمه ، می توان بصورت زیر دسته بندی کرد :

Fully Automatic High Quality Translation - FAHQT

Human-Aided Machine Translation - HAMT

Machine Aided Human Translation - MAHT

Traditional Human Translation

پیشرفته ترین ترجمه بوسیله ماشین، ترجمه کامل و با کیفیت بدون نیاز به انسان میباشد که در بالای این لیست قرار دارد.
از بالا به پائین به ترتیب نقش کامپیوتر در ترجمه کم شده و به ترجمه انسانی می رسیم. در حال حاضر بیشتر سیستمهای ترجمه ماشینی، در دو گروه ترجمه ماشینی با کمک انسان و ترجمه انسانی با کمک ماشین قرار می گیرند.
ترجمه ماشینی با کمک انسان (HAMT)
در اینگونه سیستمهای ترجمه ماشینی، یک برنامه عمل ترجمه را انجام می دهد و انسان در دو حالت می تواند به برنامه در ترجمه کمک کند. این کمک می تواند در حین ترجمه انجام شود که به آن روش تعاملی می گویند. در این روش برنامه در حین ترجمه در مواردی که به حالتهای مبهم می رسد، به کاربر این امکان را می دهد که از بین حالتهای ممکن بهترین را انتخاب کند. این ابهام می تواند در معنی یک واژه باشد یا اینکه در شناسائی گرامری کلمات در جمله باشد. اینگونه سیستمها می توانند مورد استفاده افرادی قرار گیرند که با ترجمه آشنائی دارند. سرعت استفاده از اینگونه سیستمها بدلیل نیاز به کمک انسان، بالا نیست.
در روش دیگر کمک انسان، برنامه قبل یا بعد از ترجمه نیاز به این کمک دارد. به این صورت که ابتدا کاربر بایستی بتواند متن داده شده را ساده کند. جملات بسیار طولانی را به جملات کوتاه تر بشکند . در نهایت متن را به برنامه مترجم بدهد و ترجمه انجام شده توسط ماشین در این مرحله بدون نیاز به راهنمائی انسان ، انجام می گیرد. پس از اینکه ترجمه به پایان رسید، متن ترجمه شده بایستی توسط کاربر ویرایش شود.
البته پس ویراستاری و پیش ویراستاری یک متن می تواند به کیفیت ترجمه ماشینی در هر دو روش کمک زیادی بکند. در این زمینه در یک بخش جداگانه توصیه هائی برای بهبود کیفیت ترجمه ماشینی، ارائه خواهد شد.

ترجمه انسانی با کمک ماشین (MAHT)
اینگونه از سیستمها بیشتر مبتنی بر تجربیات انسانی بوده و ماشین در نقش یک دستیار در ترجمه کاربرد دارد. برنامه های ویراستار متن ، واژه نامه ها و در سیستمهای پیچیده تر برنامه های حافظه ترجمه، از این گروه هستند. برنامه های ویراستار متن و واژه نامه ها در جامعه جایگاه خود را یافته و بعنوان ابزار ترجمه مدتهاست که مورد استفاده مترجمین حرفه ای و نوآموز قرار می گیرند. اما برنامه های حافظه ترجمه ، در بازار ایران ناشناخته مانده است ولی در بازار ترجمه در سطح بین المللی کاربرد وسیعی پیدا کرده است. این برنامه ها با توجه به محدودیتهائی که برای سیستمهای ترجمه ماشینی وجود دارد، توانسته اند به مترجمین حرفه ای کمک شایانی بکنند. روش کار این برنامه بر اساس ترجمه های انجام شده می باشد. هر متنی که برای ترجمه به برنامه ها داده می شود، ابتدا به جملات قابل ترجمه شکسته می شود. برنامه سعی می کند که جملاتی را که قبلا ترجمه شده اند را پیدا کرده و در متن ترجمه شده قرار دهد. در این میان جملاتی که برنامه برای اولین بار با آنها برخورد می کند را در بخش دیگری و با روش دیگری پردازش می کند. جملاتی که برای برنامه ناشناخته باشند نیز آنالیز شده و نزدیکترین جملات و ترجمه آنها به مترجم نشان داده می شوند، در اینجا مترجم با استفاده از ترجمه های مشابه ترجمه دقیق جملات جدید را انجام داده و به برنامه یاد می دهد. دفعات بعد که برنامه به این جملات برخورد کند، ترجمه دقیق آنها را ارائه می دهد. اینگونه از برنامه بر اساس یکی از مهمترین ویژگیهای کار ترجمه ، یعنی تکراری بودن ترجمه ، طراحی می شوند.
هرچند برای زبان فارسی بصورت خاص برنامه ای طراحی نشده است، اما برنامه های مشابه برای زبان عربی وجود دارند که تا اندازه ای می توانند به مترجمین برای ترجمه متون به زبان فارسی یاری برسانند.